Dậy thì sớm là quá trình cơ thể trẻ em bắt đầu thay đổi và phát triển các cơ quan và bộ phận như người trưởng thành một cách bất thường, sớm hơn so với thời gian thông thường. Sự thay đổi này mang đến những tác động tiêu cực và ảnh hưởng lớn thể chất và tâm sinh lý của trẻ, Vậy dậy thì sớm có khiến chiều cao ngưng phát triển?
Dậy thì sớm là thuật ngữ chỉ tuổi dậy thì bắt đầu sớm hơn bình thường trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Tuổi dậy thì là quá trình mà thanh thiếu niên có sự tăng trưởng đột biến và phát triển các đặc điểm về thể chất và tình dục của người lớn. Ở bé trai tuyến sinh dục là tinh hoàn, giải phóng testosterone. Ở bé gái tuyến sinh dục là buồng trứng, giải phóng estrogen.
Có hai loại dậy thì sớm chính: dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại biên
Tuổi dậy thì thường bắt đầu ở độ tuổi từ 8 đến 13 ở bé gái và ở độ tuổi từ 9 đến 14 ở bé trai. Trẻ em dậy thì sớm thường trải qua quá trình này sớm hơn một vài năm.
Với các bé gái, dấu hiệu dậy thì sớm có thể có những biểu hiện như
- Trước 7 hoặc 8 tuổi ngực bắt đầu phát triển rõ, nhô ra
- Xuất hiện kinh nguyệt sớm trước 10 tuổi
- Tăng đột biến về chiều cao, vượt chuẩn số đo tiêu chuẩn hay so với chiều cao của bạn bè đồng tuổi
- Khác với các bé gái, ở bé trai có sự thay đổi với các biểu hiện bất thường như:
- Sự phình to ra của tinh hoàn hoặc dương vật
- Tăng trưởng chiều cao nhanh chóng (tăng trưởng đột biến)
- Ở bé gái và bé trai, một số dấu hiệu sau đây có thể là dấu hiệu dậy thì sớm, nhưng đôi khi lại là bình thường:
- Phát triển mạnh mẽ phần lông ở các bộ phận kín, mặt và toàn thân
- Giọng nói trầm, vỡ giọng
- Da mặt trở nên sần sùi, mọc chi chít mụn trứng cá
- Có mùi cơ thể người trưởng thành
Theo nhiều nghiên cứu và quan sát thực tế, trẻ dậy thì sớm trong giai đoạn ban đầu sẽ có chiều cao trung bình vượt trội hơn so với bạn bè cùng tuổi. Đây có thể là một dấu hiệu đánh lừa, khiến phụ huynh chủ quan và không nhận biết sớm dấu hiệu. Tuy nhiên, khi bước vào giai đoạn dậy thì tốc độ xương phát triển lại rất chậm có nhiều trường hợp ngừng hẳn.
Có thể thấy, dậy thì sớm tác động xấu đến quá trình tăng trưởng, đặc biệt là chiều cao. Ở độ tuổi trưởng thành, hầu hết trẻ dậy thì sớm đều không đạt chiều cao như mong muốn. Điều này dẫn đến sự tự ti, mặc cảm, lâu dần dẫn đến những tách biệt, ngăn cản giao tiếp và hình thành những tổn thương tâm lý nghiêm trọng.
X-quang - một xét nghiệm chẩn đoán sử dụng chùm năng lượng điện từ vô hình để tạo ra hình ảnh của các mô bên trong, xương và các cơ quan trên phim để xác định độ tuổi và quá trình phát triển xương.
Dậy thì sớm - tác nhân khiến cho chiều cao của trẻ trong giai đoạn dậy thì bị ngưng hoặc chậm phát triển
Siêu âm tại vị trí tuyến sinh dục hoặc tuyến thượng thận thông qua kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm tần số cao để kiểm tra mức độ, kích thước phát triển của các bộ phận.
Xét nghiệm kích thích hormone kích thích gonadotropin (GnRH) xác định tình trạng dậy thì sớm của trẻ.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) thông qua các tần số vô tuyến để xem xét hình ảnh các cơ quan bên trong cho thấy tốc độ phát triển và những dấu hiệu bất thường.
Dậy thì sớm đang ngày càng trở nên phổ biến do nhiều yếu tố như di truyền, thay đổi lối sống và tiếp xúc với hóa chất gây rối loạn nội tiết. Chính vì thế, cha mẹ cần lưu ý đến các sản phẩm con sử dụng và đưa vào cơ thể, sự tiếp xúc với môi trường xung quanh với lối sống hằng ngày.
Đầu tiên, hãy đảm bảo các nhóm thực phẩm cung cấp cho cơ thể trẻ có nguồn gốc từ thiên nhiên, đa dạng, cân đối khối lượng trong khẩu phần ăn. Hạn chế và loại bỏ những dòng thực phẩm biến đổi gen, chứa các chất độc hại, dầu mỡ, hay các chất kích thích quá trình sản xuất hormone giới tính. Tiếp theo, hãy xây dựng cho trẻ có môi trường sống và thói quen sinh hoạt khoa học, lành mạnh. Ưu tiên môi trường trong lành, ít tiếp xúc với hóa chất độc hại, không khí ô nhiễm hay các vật dụng nhiễm chất độc, phóng xạ… Hãy làm gương và khuyến khích trẻ có thói quen sinh hoạt lành mạnh chẳng hạn ăn uống đúng giờ, dậy sớm, ngủ đúng giờ, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử…
Thứ ba, khuyến khích con theo đuổi những bộ môn thể thao yêu thích, phù hợp với thể trạng, đồng thời đây cũng là các bộ môn hỗ trợ chiều dài xương được kéo dài. Chẳng hạn như nhảy dây, bóng chuyền, đạp xe, bóng rổ, leo núi, hít xà đơn… Tần suất tập luyện đều đặn cũng là yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ gia tăng chiều dài của xương khớp. Thứ tư, kiểm soát trọng lượng ở mức ổn định so với chiều cao. Cân nặng cũng là yếu tố khiến cho chiều cao bị kìm hãm, áp lực trọng lượng lên cột sống. Cuối cùng, chọn lựa các sản phẩm dòng thực phẩm bảo vệ sức khỏe có công dụng cải thiện sức khoẻ xương khớp chắc khỏe, bù đắp dưỡng chất hỗ trợ xương phát triển đến từ các thương hiệu uy tín, nổi tiếng.
Vận động giúp cơ thể gia tăng sức bền và điều hòa, kích thích các tế bào xương phát triển
Dậy thì sớm có thể gây ra sự tăng trưởng đột biến ở trẻ, nhưng khi tuổi dậy thì kết thúc, trẻ ngừng phát triển. Do đó, trẻ có thể thấp hơn những trẻ khác cùng độ tuổi. Dậy thì sớm cũng có thể gây xấu hổ cho những trẻ phát triển nhanh hơn những trẻ khác. Do đó, trong quá trình này cha mẹ cần lưu ý:
- Lắng nghe, quan tâm và chia sẻ cùng con, giải đáp chính xác mọi thắc mắc của trẻ liên quan đến các vấn đề về sức khỏe, giới tính, dấu hiệu dậy thì…
- Tìm hiểu và áp dụng các biện pháp theo chỉ định và khuyến nghị từ bác sĩ có chuyên môn. Không tự ý mua thuốc hay làm theo những chỉ định mê tín, phản khoa học gây ra những tác hại nguy hiểm cho sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ.
- Theo dõi những dấu hiệu bất thường về sức khỏe để sớm có những phát hiện và phương pháp can thiệp phù hợp với thể trạng sức khỏe của trẻ.
Với những trẻ có các biểu hiện của dậy thì sớm, cha mẹ có thể tầm soát để xác định và đưa ra các phương án điều trị kịp thời như yêu cầu chụp X-quang bàn tay và cổ tay của trẻ để kiểm tra tuổi xương. Nếu cơ thể trẻ sản xuất quá nhiều hormone sinh sản, xương của chúng sẽ trưởng thành sớm hơn bình thường, điều này cho thấy tình trạng dậy thì sớm.
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm máu để đo nồng độ hormone của trẻ. Các xét nghiệm này sẽ kiểm tra hormone tuyến yên - hormone hoàng thể hóa (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH). Các hormone này kiểm soát tuổi dậy thì, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra nồng độ hormone sinh dục của trẻ.
Bên cạnh đó, việc chụp MRI não (chụp cộng hưởng từ) có thể giúp loại trừ các vấn đề trong não của trẻ, chẳng hạn như khối u. Hoặc trẻ có thể được yêu cầu siêu âm vùng chậu nếu cha mẹ nghi ngờ trẻ bị dậy thì sớm ngoại biên. Xét nghiệm này kiểm tra khối u buồng trứng hoặc tuyến thượng thận ở vùng chậu và tuyến thượng thận của trẻ.
Dậy thì sớm có thể xuất hiện và đến từ nhiều nguyên nhân khách quan hay chủ quan, chính vì thể cha mẹ cần quan tâm và theo dõi những biểu hiện sức khỏe, tâm sinh lý của trẻ. Hy vọng, những chia sẻ của tangchieucao.net sẽ giúp cha mẹ trang bị thêm những kiến thức chăm sóc sức khoẻ và đồng hành cùng trẻ trên hành trình chinh phục vóc dáng chuẩn.
