Vẹo cột sống là bệnh lý gây ra nhiều biến đổi về cấu trúc và chức năng của xương khớp. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn tác động tiêu cực đến sự phát triển chiều cao, sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Cong vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị cong bất thường hoặc lệch sang một bên tạo thành hình chữ S hoặc chữ C khi nhìn từ phía sau. Thay vì thẳng đứng như bình thường, cột sống bị lệch sang trái hoặc phải, gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và ngoại hình.
Cong vẹo cột sống là bệnh lý khá phổ biến với trẻ em và thanh thiếu niên, đôi lúc có thể gặp ở người trưởng thành. Hiện nay, tỉ lệ mắc bệnh cong vẹo cột sống ở bé gái thường cao hơn bé trai. Nếu không có biện pháp can thiệp và điều trị kịp thời, căn bệnh này sẽ để lại nhiều biến chứng nguy hiểm như biến dạng khung xương ngực, xương chậu, cản trở tăng trưởng chiều cao của trẻ.
Cong vẹo cột sống là bệnh thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Thông thường, trẻ bị cong vẹo cột sống sẽ bị mất cân xứng giữa hai vai hoặc eo, lưng bị gồ hoặc lõm gây mất thẩm mỹ khiến trẻ tự ti về ngoại hình.
Không những vậy, vẹo cột sống còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển chiều cao của trẻ. Thực tế, chiều dài cột sống chiếm 40% chiều cao tổng thể. Khi bị cong vẹo cột sống, các đốt sống lưng bị lệch sẽ khiến lưng ngắn lại. Theo đánh giá của các chuyên gia y tế, trẻ từ 10 đến 15 tuổi có thể sẽ bị giảm 8 - 10cm chiều cao so với thực tế khi bị cong vẹo cột sống.
Một số trường hợp nghiêm trọng sẽ dẫn đến suy tim và những căn bệnh về phổi. Khi bị vẹo cột sống, khung xương sườn có thể sẽ đè lên phổi và tim của trẻ. Lúc này, nếu lồng ngực ép vào phổi khiến trẻ cảm thấy hơi khó thở, ép vào tim sẽ cản trở việc bơm máu đến các cơ quan khác của tim. Bên cạnh đó, trẻ bị cong vẹo cột sống về lâu dài sẽ dẫn đến đau lưng mãn tính khi trưởng thành.
Cột sống khỏe mạnh có đường cong tự nhiên. Tuy nhiên, các bất thường về cấu trúc có thể dẫn đến các loại cong vẹo cột sống sau:
Vẹo cột sống bẩm sinh
Hiện nay, cứ 10.000 trẻ sơ sinh chào đời sẽ có 1 bé mắc chứng cong vẹo cột sống bẩm sinh. Đây là tình trạng khiếm khuyết độ cong ở mặt phẳng đứng ngang của cột sống. Trẻ mắc chứng vẹo cột sống bẩm sinh thường xuất hiện các dị tật khác ở bàng quang, thận.
Vẹo cột sống khởi phát sớm
Vẹo cột sống khởi phát sớm thường xuất hiện ở trẻ trước tuổi dậy thì, thường dưới 10 tuổi. Thông thường, chứng cong vẹo cột sống này không có nguyên nhân gây bệnh cụ thể. Khi mắc phải chứng cong vẹo cột sống khởi phát sớm, vai và hông của trẻ sẽ không đều nhau, đầu hơi nghiêng.
Vẹo cột sống khởi phát sớm thường xuất hiện ở trẻ dưới 10 tuổi.
Vẹo cột sống tự phát
Vẹo cột sống tự phát còn được biết đến với cái tên vẹo cột sống vô căn. Đây là tình trạng cong vẹo cột sống thường gặp nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên. Triệu chứng bệnh này thường xuất hiện trong quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt là giai đoạn tuổi dậy thì. Với bé gái, bệnh diễn biến nhanh nhất trong độ tuổi từ 12 đến 14 tuổi trong khi bé trai sẽ khoảng từ 13 đến 15 tuổi.
Vẹo cột sống thần kinh cơ
Đây là chứng vẹo cột sống do những tổn thương về tủy sống, thần kinh và não bộ ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ dưới, gây dị tật cơ, tác động đến hình dạng đốt sống ở cột sống.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh cong vẹo cột sống ở trẻ. Tùy vào từng loại cong vẹo cột sống mà nguyên nhân gây bệnh sẽ có sự khác nhau. Một số nguyên nhân chính dẫn đến bệnh cong vẹo cột sống ở trẻ được xác định như sau:
- Yếu tố di truyền: Gen di truyền là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh cong vẹo cột sống. Nếu gia đình đã từng có người thân mắc bệnh thì khả năng trẻ bị cong vẹo cột sống cũng khá cao.
- Bẩm sinh: Một số trường hợp trẻ bị cong vẹo cột sống bẩm sinh ngay từ trong bụng mẹ do cột sống của thai nhi phát triển bất thường. Bên cạnh đó, thai nhi bị chèn ép khi nằm trong bụng mẹ hoặc mẹ tiếp xúc với hóa chất độc hại trong lúc mang thai là những nguyên nhân làm cho trẻ bị cong vẹo cột sống bẩm sinh.
- Bệnh lý: Các bệnh lý như bại não, bại liệt, viêm khớp, loãng xương, thoái hóa cột sống... có thể là nguyên nhân gây ra vẹo cột sống.
- Chấn thương: Các chấn thương, tai nạn nghiêm trọng gây tổn thương cột sống có thể dẫn đến cong vẹo cột sống.
- Tư thế sinh hoạt không đúng: Ngồi học sai tư thế, mang vác nặng một bên vai trong thời gian dài sẽ gây áp lực lên cột sống sẽ làm cho cột sống bị cong vẹo.
- Chiều dài hai chân không đều nhau: Sự bất cân đối về chiều dài hai chân dẫn đến sự mất cân bằng về áp lực của trọng lượng cơ thể lên cấu trúc xương cột sống, gây ra cong vẹo cột sống.
- Biến chứng sau phẫu thuật: Những cuộc phẫu thuật phức tạp điều trị chấn thương, loại bỏ khối u hoặc phẫu thuật cột sống có thể gây ảnh hưởng đến sự ổn định cột sống của trẻ, dẫn đến tình trạng cong vẹo cột sống sau phẫu thuật.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống ở trẻ.
Cong vẹo cột sống về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của trẻ. Do đó khi thấy trẻ có những dấu hiệu dưới đây, ba mẹ cần đưa trẻ đến cơ quan y tế để được khám bệnh và điều trị kịp thời:
- Hai vai trẻ bị lệch và không cao bằng nhau.
- Đầu của trẻ hơi nghiêng sang một bên, không nằm ở chính giữa như những đứa trẻ thông thường.
- Hai bên bả vai hơi lệch, một trong hai bên nhìn rõ hơn so với bên còn lại.
- Cơ thể trẻ không cân đối và thường bị gầy hơn ở một bên cơ thể.
- Độ dài hai chân trẻ không bằng nhau.
- Một trong hai bên hông của trẻ nhô lên cao hơn bên còn lại.
- Các xương sườn của trẻ có chiều dài không bằng nhau.
- Cách phòng ngừa cong vẹo cột sống ở trẻ em và thanh thiếu niên
- Để phòng ngừa cong vẹo cột sống ở trẻ em và thanh thiếu niên, ba mẹ có có thể áp dụng một số cách sau:
- Cho trẻ tập luyện thể thao đều đặn, vừa sức để tăng sự dẻo dai, bền bỉ cho xương, giúp cơ thể trẻ phát triển cân đối.
- Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ Vitamin và khoáng chất để phòng chống suy dinh dưỡng, còi xương ở trẻ nhỏ.
- Bàn ghế ngồi học phải phù hợp với chiều cao của trẻ.
- Hướng dẫn và rèn cho trẻ thói quen ngồi thẳng lưng, không nghiêng vẹo sang một bên.
Không nên để trẻ mang cặp sách quá nặng. Trọng lượng của cặp không nên vượt quá 15% cân nặng cơ thể để tránh việc gây sức ép lên vai, ảnh hưởng đến cột sống của trẻ. Hơn nữa, cặp sách hoặc balo của trẻ cần có 2 quai và trẻ nên hạn chế đeo cặp bằng 1 vai hoặc đeo lệch về một phía.
Cong vẹo cột sống không chỉ ảnh hưởng đến chiều cao mà còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp trẻ cải thiện tình trạng cong vẹo cột sống, khắc phục những hậu quả do bệnh gây ra. Việc phòng ngừa bằng cách duy trì tư thế đúng, tập thể dục đều đặn, khám sức khỏe định kỳ kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp trẻ giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
